Vluchten uit de DDR
Het werd al vrij snel duidelijk voor de Oost-Duitsers, dat het communistische regime een strenge dictatuur zou gaan voeren na de oprichting van de DDR in 1949. Beetje bij beetje begon een deel van de bevolking te vluchten uit de DDR, dan wel gingen ze plannen beramen om dit te doen.
Het DDR-regime moest steeds meer barrières opwerpen om de vluchtende DDR-bevolking tegen te houden, maar sommige Oost-Duitsers bleken erg standvastig in hun verlangen naar vrijheid.
Het DDR-regime moest steeds meer barrières opwerpen om de vluchtende DDR-bevolking tegen te houden, maar sommige Oost-Duitsers bleken erg standvastig in hun verlangen naar vrijheid.
Geschiedenis
Van 1945 t/m 1949
|
Conferentie van Jalta
Adolf Hitler en zijn Nazi-Duitsland verloren de oorlog en capituleerden in mei 1945. Enkele maanden daarvoor (in februari 1946) belegden de geallieerde strijdkrachten en Sovjet-Unie de Conferentie van Jalta. Tijdens deze conferentie werd besproken in welke staat ze Duitsland zouden gaan achterlaten, zodra de oorlog voorbij was. De kans was namelijk aanwezig, dat de nazi's de "draad" weer zouden gaan oppakken, zodra de bezetters waren vertrokken. Om dit te voorkomen werd op de conferentie besloten om Duitsland na de oorlog op te delen in vier geallieerde bezettingszones. Elk van de bezetters kreeg een eigen zone toegewezen, te weten een Franse, Amerikaanse, Britse en Sovjet zone (zie afbeelding). Het doel was om (per zone) de orde en veiligheid te herstellen en het denazificatieproces in gang te zetten. Vanuit strategisch oogpunt werd ook Berlijn opgedeeld in zgn. bezettingssectoren. Het gemeenschappelijke bestuur kwam in handen van de Geallieerde Controleraad waar de Fransen, Amerikanen, Britten en Sovjets vertegenwoordigd waren. |
Politieke agenda van de Sovjet-Unie
De Sovjets hadden al vrij snel door, dat ze de situatie volledig konden uitbuiten in hun voordeel. Vanaf dag één begonnen ze al met het plunderen van alle fabrieken en machines in de Sovjet-bezettingszone (SBZ). De "oorlogsbuit" van de Sovjets werd onmiddelijk verscheept naar de Sovjet-Unie. Overigens maakten de Fransen zich hier ook schuldig aan.
Verder werden buitenproportioneel hoge herstelbetalingen opgelegd aan het DDR-bestuur in de Sovjet-zone. Ook gingen de Sovjets Duitse communistische bestuurders (die waren gevlucht of verbannen in de nazi-tijdperk) installeren op belangrijke posten.
De Sovjets hadden al vrij snel door, dat ze de situatie volledig konden uitbuiten in hun voordeel. Vanaf dag één begonnen ze al met het plunderen van alle fabrieken en machines in de Sovjet-bezettingszone (SBZ). De "oorlogsbuit" van de Sovjets werd onmiddelijk verscheept naar de Sovjet-Unie. Overigens maakten de Fransen zich hier ook schuldig aan.
Verder werden buitenproportioneel hoge herstelbetalingen opgelegd aan het DDR-bestuur in de Sovjet-zone. Ook gingen de Sovjets Duitse communistische bestuurders (die waren gevlucht of verbannen in de nazi-tijdperk) installeren op belangrijke posten.
|
Samenwerking tussen de bezettingssectoren
De samenwerking tussen de westerse geallieerden en de Sovjet-Unie begon steeds meer "scheuren" te vertonen, gezien de politieke agenda's totaal van elkaar afweken. Waar de Amerikanen en Britten aandrongen op een verhoogde economische samenwerking, hielden de Sovjets elk vorm van progressie tussen de verschillende zones op. De Amerikanen en Britten waren allerlei plannen aan het uitdenken om de zones (binnen afzienbare tijd) weer samen te voegen. Uiteindelijk werden de Britse en Amerikaanse bezettingszones op 2 december 1946 samengevoegd gevolgd door de Franse bezettingszone op 8 april 1949. Alleen de Sovjet-bezettingszone bleef nog achter. De Sovjets waren namelijk niet van plan om "hun" bezettingszone weer terug te geven aan de Duitsers. Sterker nog, ze waren druk bezig op de achtergrond met het opstellen van hun eigen grondwetten. Ook waren ze hun eigen partijen, kranten en jeugdbewegingen aan het oprichten met een sterk socialistisch/communistisch karakter. |
Van 1949 t/m 1990
|
Toen de oude Reichsmark op 20 juni 1948 werd vervangen door de nieuwe D-mark in de drie westelijke bezettingszones, gingen de Sovjets ook hierin niet mee. Ze zagen hun kans schoon om de westelijke bezettingszones en de SBZ ook in economische zin van elkaar te scheiden door hun eigen geldeenheid te introduceren als tegenreactie, te weten de Ostmark. Toen de Ostmark werd geweigerd in de westelijke bezettingszones, reageerde Stalin met de blokkade van Berlijn.
Uiteindelijk verlieten de Sovjets de Geallieerde Controleraad, omdat ze vonden, dat de akkoorden van de conferentie van Potsdam werden geschonden door de westerse machten. Gezien de Controleraad alleen kon handelen met het akkoord van alle vier leden, was besluitvorming niet meer mogelijk. Hierdoor kon de Controleraad niet meer functioneren en verloor haar functie. De westerse mogendheden richtten de Geallieerde Hoge Commissie op als vervanging voor de Controleraad en droegen de macht over de westelijke bezettingszones aan hen over. De Sovjet-Unie droeg de macht over de Sovjet-bezettingszone op haar beurt weer over aan de Sovjet Militaire Administratie in Duitsland (S.M.A.D.).
Uiteindelijk verlieten de Sovjets de Geallieerde Controleraad, omdat ze vonden, dat de akkoorden van de conferentie van Potsdam werden geschonden door de westerse machten. Gezien de Controleraad alleen kon handelen met het akkoord van alle vier leden, was besluitvorming niet meer mogelijk. Hierdoor kon de Controleraad niet meer functioneren en verloor haar functie. De westerse mogendheden richtten de Geallieerde Hoge Commissie op als vervanging voor de Controleraad en droegen de macht over de westelijke bezettingszones aan hen over. De Sovjet-Unie droeg de macht over de Sovjet-bezettingszone op haar beurt weer over aan de Sovjet Militaire Administratie in Duitsland (S.M.A.D.).
Oprichting BRD en DDR
De westerse geallieerden werkten al sinds het samengaan van de Britse en Amerikaanse (en later de Franse) bezettingszone aan een democratische grondwet voor het westen van Duitsland. Met de ondertekening hiervan op 23 mei 1949 was de oprichting van de Bondsrepubliek Duitsland een feit.
In het Oosten vond van 29 mei tot 3 juni het Deutscher Volkskongress plaats. De deelnemers kozen een Duitse Volksraad, die op haar beurt op 30 mei de grondwet van de Duitse Democratische Republiek vaststelde. Dit leidde ertoe, dat op 7 oktober 1949 onder toezicht van de Sovjet-Unie de Duitse Democratische Republiek werd opgericht.
De westerse geallieerden werkten al sinds het samengaan van de Britse en Amerikaanse (en later de Franse) bezettingszone aan een democratische grondwet voor het westen van Duitsland. Met de ondertekening hiervan op 23 mei 1949 was de oprichting van de Bondsrepubliek Duitsland een feit.
In het Oosten vond van 29 mei tot 3 juni het Deutscher Volkskongress plaats. De deelnemers kozen een Duitse Volksraad, die op haar beurt op 30 mei de grondwet van de Duitse Democratische Republiek vaststelde. Dit leidde ertoe, dat op 7 oktober 1949 onder toezicht van de Sovjet-Unie de Duitse Democratische Republiek werd opgericht.
Grensovergang tussen de BRD en DDR
Na de oprichting van de DDR in 1949 was het nog vrij makkelijk voor DDR-burgers om de zonegrenzen over en weer te passeren. Dit werd een stuk lastiger, toen de 1.378 km lange Duits-Duitse grens met prikkeldraad en wachttorens werd afgebakend door het DDR-regime vanaf mei 1952. Hoewel de Duits-Duitse grens inmiddels was afgegrendeld, was de grens met West-Berlijn nog wel vrij toegankelijk. Toen in de zomer van 1961 de Berlijnse Muur werd gebouwd (versterkt met landmijnen, wachttorens en soldaten met een schietbevel) was West-Berlijn inmiddels ook niet meer bereikbaar.
Zo'n 2,6 miljoen mensen waren de DDR en Oost-Berlijn inmiddels ontvlucht van 1949 t/m 1961. Dit was dus meer dan 10 % v/d totale bevolking. Het aantal vluchtelingen liep door bovengenoemde maatregelen drastisch terug tot enkele honderden per jaar.
Gezien de Oost-Duitsers geen alternatief meer had om te vluchten, besloten ze zich op een permanent leven in de DDR te richten. De ontevredenheid over de DDR was hiermee niet verdwenen, dus bleven Oost-Duitsers nog vluchten (beramen) naar het Westen.
Zo'n 2,6 miljoen mensen waren de DDR en Oost-Berlijn inmiddels ontvlucht van 1949 t/m 1961. Dit was dus meer dan 10 % v/d totale bevolking. Het aantal vluchtelingen liep door bovengenoemde maatregelen drastisch terug tot enkele honderden per jaar.
Gezien de Oost-Duitsers geen alternatief meer had om te vluchten, besloten ze zich op een permanent leven in de DDR te richten. De ontevredenheid over de DDR was hiermee niet verdwenen, dus bleven Oost-Duitsers nog vluchten (beramen) naar het Westen.
Ter land
|
Prikkeldraadversperringen
Eén v/d beroemdste ontsnappingen uit de DDR is waarschijnlijk die van Hans Conrad Schumann. Schumann was namelijk lid v/d Volkspolizei (VoPo) en belast met de bewaking v/d grensversperringen tussen West- en Oost-Berlijn. De prikkeldraadversperringen waren nog geen 2 dagen oud, toen Schumann zijn kans schoon zag om over de versperringen te springen naar een politiebusje, die aan de overkant stond te wachten. |
|
|
|
Auto
Hartmut Richter is een voormalige DDR-burger, die o.a. werkzaam is als gids/spreker bij de voormalige Stasi gevangenis in Berlijn. Richter was een typische "lastpost" voor het DDR-regime, die openlijk zijn ongenoegen liet blijken over de DDR. Hij weigerde bijv. lid te worden van de FDJ (de jeugdbeweging van de DDR) en probeerde meerdere malen te ontsnappen uit de DDR. Het lukt hem uiteindelijk om in 1966 via de Teltow-kanaal naar West-Berlijn te vluchten. |
In 1972 trad de Transitabkommen (vertaald: Doorreisovereenkomst) in werking. De doorreisovereenkomst regelde de toegang van en naar West-Berlijn vanuit West-Duitsland en verzekerde het recht van West-Berlijners om Oost-Berlijn te bezoeken en andersom. Hoewel deze regel voor de Oost-Duitsers alleen bij noodzakelijke situaties van toepassing was.
Een bijkomstigheid van de doorreisovereenkomst was, dat de doorgaans strikte controles bij de verschillende checkpoints rondom Berlijn enigszins werden versoepeld. Hierdoor werden auto's minder grondig onderzocht.
Richter zag hierdoor zijn kans schoon om Oost-Duitsers te helpen ontsnappen via de kofferbak van zijn auto naar West-Duitsland. Hij wist, dat het gewicht van een volwassen persoon zou opvallen, omdat de kofferbak naar beneden zou hellen. De grenswachten zouden dit onmiddellijk opmerken. Hij kocht daarom een auto met een sterke ophanging om de grenswachten te misleiden.
Hoewel hij erg nerveus was de eerste keer, lukte het hem toch om een Oost-Duitse vriend in zijn kofferbak naar de BRD te krijgen. Dit was genoeg motivatie voor Richter om nog een paar mensen over de grens te "loodsen". Uiteindelijk hielp hij 33 vluchtingen in twee jaar tijd om naar de BRD te vluchten. Net toen hij van plan was om te stoppen met zijn vluchtelingenhulp, omdat de grenscontroles steeds beter werden, vroeg zijn jongere zus of hij haar kon helpen vluchten. Voor een laatste keer deed hij dit.
Klaarblijkelijk werd Richter al enige tijd in de gaten gehouden door de Stasi en wist hij niet, dat zijn laatste rit hem fataal zou gaan worden. Hartmut en zijn zus werden aangehouden aan de grensovergang en gevangen genomen. Hartmut werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 15 jaar en zijn zus tot 2,5 jaar.
De DDR-vluchtingen die Hartmut over de jaren heen met succes had weten te helpen met vluchten naar de BRD, schoten te hulp. Ze zetten de BRD onder druk, wat er uiteindelijk toe leidde, dat Hartmut Richter in 1980 werd vrijgekocht door de BRD.
Een bijkomstigheid van de doorreisovereenkomst was, dat de doorgaans strikte controles bij de verschillende checkpoints rondom Berlijn enigszins werden versoepeld. Hierdoor werden auto's minder grondig onderzocht.
Richter zag hierdoor zijn kans schoon om Oost-Duitsers te helpen ontsnappen via de kofferbak van zijn auto naar West-Duitsland. Hij wist, dat het gewicht van een volwassen persoon zou opvallen, omdat de kofferbak naar beneden zou hellen. De grenswachten zouden dit onmiddellijk opmerken. Hij kocht daarom een auto met een sterke ophanging om de grenswachten te misleiden.
Hoewel hij erg nerveus was de eerste keer, lukte het hem toch om een Oost-Duitse vriend in zijn kofferbak naar de BRD te krijgen. Dit was genoeg motivatie voor Richter om nog een paar mensen over de grens te "loodsen". Uiteindelijk hielp hij 33 vluchtingen in twee jaar tijd om naar de BRD te vluchten. Net toen hij van plan was om te stoppen met zijn vluchtelingenhulp, omdat de grenscontroles steeds beter werden, vroeg zijn jongere zus of hij haar kon helpen vluchten. Voor een laatste keer deed hij dit.
Klaarblijkelijk werd Richter al enige tijd in de gaten gehouden door de Stasi en wist hij niet, dat zijn laatste rit hem fataal zou gaan worden. Hartmut en zijn zus werden aangehouden aan de grensovergang en gevangen genomen. Hartmut werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 15 jaar en zijn zus tot 2,5 jaar.
De DDR-vluchtingen die Hartmut over de jaren heen met succes had weten te helpen met vluchten naar de BRD, schoten te hulp. Ze zetten de BRD onder druk, wat er uiteindelijk toe leidde, dat Hartmut Richter in 1980 werd vrijgekocht door de BRD.
Bus als stormram
Xxxx
Xxxx
Tank van de NVA
Xxxx
Xxxx
Tunnels
Hubert Hohlbein was een DDR-burger, die reeds op 21 november 1963 was ontsnapt uit de DDR. Later wilde hij ook zijn moeder helpen om te vluchten naar West-Berlijn.
Hohlbein werd lid van een ontsnappingsgroep voor studenten onder leiding van Wolfgang Fuchs. Tussen april en oktober 1964 groef de groep een ontsnappingstunnel van West-Berlijn naar Oost-Berlijn vanuit een gehuurde bakkerij aan de Bernauer Strasse 97. Tussen 3 oktober en 4 oktober 1964 vluchtten in totaal 57 mensen via de tunnel naar West-Berlijn. De tunnel kreeg hierdoor de toepasselijke naam Tunnel 57.
Op de avond van 4 oktober kwamen DDR-grenswachten aankloppen. Klaarblijkelijk had één v/d zogenaamde vluchtelingen de Stasi ingelicht over de tunnel. De verrader wist wel ongeveer, maar niet precies waar de tunnel lag. De grenswachten gingen net zo lang door met zoeken, totdat ze de uiteinde van de tunnel hadden gevonden. De studenten werden overrompeld en ontstond er een schietpartij met de grenswachten. Eén van de grenswachten werd per abuis door zijn eigen collega doodgeschoten. Hubert en de studenten haastten zich vervolgens naar de andere kant van de tunnel. Ze bereikten allemaal de andere kant van de tunnel en er vielen verder geen gewonden.
Hubert Hohlbein was een DDR-burger, die reeds op 21 november 1963 was ontsnapt uit de DDR. Later wilde hij ook zijn moeder helpen om te vluchten naar West-Berlijn.
Hohlbein werd lid van een ontsnappingsgroep voor studenten onder leiding van Wolfgang Fuchs. Tussen april en oktober 1964 groef de groep een ontsnappingstunnel van West-Berlijn naar Oost-Berlijn vanuit een gehuurde bakkerij aan de Bernauer Strasse 97. Tussen 3 oktober en 4 oktober 1964 vluchtten in totaal 57 mensen via de tunnel naar West-Berlijn. De tunnel kreeg hierdoor de toepasselijke naam Tunnel 57.
Op de avond van 4 oktober kwamen DDR-grenswachten aankloppen. Klaarblijkelijk had één v/d zogenaamde vluchtelingen de Stasi ingelicht over de tunnel. De verrader wist wel ongeveer, maar niet precies waar de tunnel lag. De grenswachten gingen net zo lang door met zoeken, totdat ze de uiteinde van de tunnel hadden gevonden. De studenten werden overrompeld en ontstond er een schietpartij met de grenswachten. Eén van de grenswachten werd per abuis door zijn eigen collega doodgeschoten. Hubert en de studenten haastten zich vervolgens naar de andere kant van de tunnel. Ze bereikten allemaal de andere kant van de tunnel en er vielen verder geen gewonden.
Vrijkoop gevangenen door de BRD
Vanaf 1962 werden politieke gevangenen op grote schaal door de Bondsrepubliek vrijgekocht. De Bondsrepubliek had sinds haar oprichting de verantwoordelijkheid op zich genomen voor alle Duitsers, ook degenen die niet op het grondgebied v/d toenmalige Bondsrepubliek woonden. Vanuit die verantwoordelijkheid begon de Bondsrepubliek eind 1962 met het vrijkopen van gevangenen, toen na de bouw van de Berlijnse Muur de laatste vluchtmogelijkheid voor DDR-burgers was afgesneden. Zo had het 3 miljoen Duitsers die de Sovjet-bezettingszone en de DDR waren ontvlucht opgenomen. Zij kregen automatisch het Duitse staatsburgerschap.
De eerste transactie vond plaats met kerstmis 1962: 20 gevangenen en 20 kinderen werden vrijgelaten tegen een levering van drie spoorwagons met kunstmest. Tussen 1964 en 1989 werden in totaal 33.755 politieke gevangenen vrijgekocht. De prijs per gevangene was in het begin gemiddeld 40.000 DM en liep later op tot tegen de 100.000 DM gemiddeld. Dit leverde de DDR 3,5 miljard DM aan harde valuta en goederen op.
Naast de politieke gevangenen zijn ongeveer 250.000 mensen vrijgekocht die een uitreisvisum uit de DDR hadden aangevraagd. De verkoop van politieke gevangenen was een belangrijke bron van deviezen voor de DDR, waardoor het langer aan de internationale financiële verplichtingen kon voldoen.
De belangrijkste onderhandelaar tussen de DDR en de Bondsrepubliek was de Oost-Berlijnse advocaat Wolfgang Vogel (1925-2008), die begin 1962 betrokken was geweest bij de onderhandelingen voor de ruil van de Sovjet-spion Rudolf Abel tegen de Amerikaanse U-2-piloot Gary Powers. Die uitwisseling gebeurde op de Glienicker Brücke tussen West-Berlijn en Potsdam. Daar vonden door zijn bemiddeling ook latere uitwisselingen plaats, zoals de spectaculaire spionnenruil van 1986. Door bemiddeling van Vogel kwamen 150 spionnen uit 23 landen terug naar huis.
Vanaf 1962 werden politieke gevangenen op grote schaal door de Bondsrepubliek vrijgekocht. De Bondsrepubliek had sinds haar oprichting de verantwoordelijkheid op zich genomen voor alle Duitsers, ook degenen die niet op het grondgebied v/d toenmalige Bondsrepubliek woonden. Vanuit die verantwoordelijkheid begon de Bondsrepubliek eind 1962 met het vrijkopen van gevangenen, toen na de bouw van de Berlijnse Muur de laatste vluchtmogelijkheid voor DDR-burgers was afgesneden. Zo had het 3 miljoen Duitsers die de Sovjet-bezettingszone en de DDR waren ontvlucht opgenomen. Zij kregen automatisch het Duitse staatsburgerschap.
De eerste transactie vond plaats met kerstmis 1962: 20 gevangenen en 20 kinderen werden vrijgelaten tegen een levering van drie spoorwagons met kunstmest. Tussen 1964 en 1989 werden in totaal 33.755 politieke gevangenen vrijgekocht. De prijs per gevangene was in het begin gemiddeld 40.000 DM en liep later op tot tegen de 100.000 DM gemiddeld. Dit leverde de DDR 3,5 miljard DM aan harde valuta en goederen op.
Naast de politieke gevangenen zijn ongeveer 250.000 mensen vrijgekocht die een uitreisvisum uit de DDR hadden aangevraagd. De verkoop van politieke gevangenen was een belangrijke bron van deviezen voor de DDR, waardoor het langer aan de internationale financiële verplichtingen kon voldoen.
De belangrijkste onderhandelaar tussen de DDR en de Bondsrepubliek was de Oost-Berlijnse advocaat Wolfgang Vogel (1925-2008), die begin 1962 betrokken was geweest bij de onderhandelingen voor de ruil van de Sovjet-spion Rudolf Abel tegen de Amerikaanse U-2-piloot Gary Powers. Die uitwisseling gebeurde op de Glienicker Brücke tussen West-Berlijn en Potsdam. Daar vonden door zijn bemiddeling ook latere uitwisselingen plaats, zoals de spectaculaire spionnenruil van 1986. Door bemiddeling van Vogel kwamen 150 spionnen uit 23 landen terug naar huis.
Openstelling grens tussen Oostenrijk en Hongarije
Europa was bijna 40 jaar in tweeën gedeeld door het zogeheten IJzeren Gordijn. Aan de ene zijde had je het kapitalistische Westen (aangevoerd door de Verenigde Staten) en aan de andere zijde het communistische Oostblok (aangevoerd door de Sovjet-Unie).
Hongarije was (naar verhouding) de meest liberale staat in het Oostblok. Toen de macht van de communistische partij begon af te brokkelen en de Hongaren steeds meer een "westerse koers" gingen varen, kwam het (onder)houden van het IJzeren Gordijn meer en meer onder druk te staan vanwege de hoge kosten. Hierdoor werd op 2 mei 1989 besloten om de eerste grensversperringen te ontmantelen. Op 27 juni 1989 knipten de ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk het IJzeren Gordijn door.
De openstelling van de grens tussen Hongarije en Oostenrijk leidde tot een enorme stroom vluchtelingen vanuit Oost-Duitsland. In september 1989 verlieten 40.000 mensen de DDR. Deze vluchtelingenstroom droeg mede bij aan de ineenstorting van de DDR.
Een indrukwekkende documentaire hierover op 2Doc.
Europa was bijna 40 jaar in tweeën gedeeld door het zogeheten IJzeren Gordijn. Aan de ene zijde had je het kapitalistische Westen (aangevoerd door de Verenigde Staten) en aan de andere zijde het communistische Oostblok (aangevoerd door de Sovjet-Unie).
Hongarije was (naar verhouding) de meest liberale staat in het Oostblok. Toen de macht van de communistische partij begon af te brokkelen en de Hongaren steeds meer een "westerse koers" gingen varen, kwam het (onder)houden van het IJzeren Gordijn meer en meer onder druk te staan vanwege de hoge kosten. Hierdoor werd op 2 mei 1989 besloten om de eerste grensversperringen te ontmantelen. Op 27 juni 1989 knipten de ministers van Buitenlandse Zaken van Hongarije en Oostenrijk het IJzeren Gordijn door.
De openstelling van de grens tussen Hongarije en Oostenrijk leidde tot een enorme stroom vluchtelingen vanuit Oost-Duitsland. In september 1989 verlieten 40.000 mensen de DDR. Deze vluchtelingenstroom droeg mede bij aan de ineenstorting van de DDR.
Een indrukwekkende documentaire hierover op 2Doc.
Ter zee
|
Zwemmen
Hubert Hohlbein was een elektrotechnisch ingenieur, die in de nacht van 21 november 1963 vluchtte uit de DDR via de Jungfernsee (een meer ten noorden van Potsdam) . Hij deed dit gekleed in een duikpak door het koude grenswater. Met een loden riem kon hij diep in het water bewegen. Als hij de aandacht trok van de grenswachten van de DDR, zouden deze het vuur op hem openen. Na anderhalf uur bereikte Hubert Hohlbein uitgeput de kust bij de Glienicke-brug in Berlijn Wannsee. De ontsnapping naar West-Berlijn werd een succes. Hij ging in West-Berlijn wonen. Hier begon hij elektrotechniek te studeren. Hohlbein wilde op enig moment ook zijn moeder helpen om te vluchten naar West-Berlijn (klik hier voor dat verhaal). |
|
En in de lucht
Zweefvliegtuig
Wolfgang Seiler is een DDR-burger, die is opgeleid tot piloot. Als hij zich negatief uitlaat over de Berlijnse Muur tegenover collega's, wordt onmiddelijk de Stasi ingeschakeld. Hij wordt gearresteerd en 14 maanden naar een werkkamp gestuurd. Zijn afkeer tegen de DDR wordt hiermee steeds groter.
Inmiddels is het 1979 en leidt hij een rustig leventje met vrouw en dochter ten zuiden van Berlijn. Hij besluit om de DDR met een zweefvliegtuig te ontvluchten. Hij heeft moeite om een route uit te stippelen, gezien West-Berlijn op de Oost-Duitse landkaarten als een blanco gebied wordt weergeven. Hij herinnert zich vliegveld Gatow nog uit de Hitler-tijdperk.
Om ongemerkt over de grensposten en over de Muur te komen, moet hij minimaal 1.ooo meter hoog kunnen vliegen, terwijl een zweefvliegtuig maar maximaal 400 meter hoog kan. Dit kan alleen via warme luchtstromen.
Op zondag 24 juni 1979 besluit hij de overgang te maken. De weersomstandigheden zijn precies goed om via de luchtstromen (thermiek) de gewenste hoogte van 1.000 meter te kunnen bereiken. Hij vliegt zonder moeite over de grens tussen Oost- en West-Berlijn. Hij ziet in de lucht een landingsbaan, die niet in gebruik is. Als hij uiteindelijk geland is, vragen de omstanders hem of hij motorische problemen heeft. Waarop hij antwoordt: "Ik denk het niet. Ik denk, dat mijn problemen juist voorbij zijn." Hij onderhandelt 3 jaar samen met de West-Duitse autoriteiten om zijn vrouw en kind naar West-Berlijn te krijgen. Uiteindelijk mogen zijn vrouw en kind naar het vrije "Westen".
De DDR laat dit niet over zich heen gaan en verbiedt alle burgervluchten boven de grensgebieden vanaf dat moment.
Wolfgang Seiler is een DDR-burger, die is opgeleid tot piloot. Als hij zich negatief uitlaat over de Berlijnse Muur tegenover collega's, wordt onmiddelijk de Stasi ingeschakeld. Hij wordt gearresteerd en 14 maanden naar een werkkamp gestuurd. Zijn afkeer tegen de DDR wordt hiermee steeds groter.
Inmiddels is het 1979 en leidt hij een rustig leventje met vrouw en dochter ten zuiden van Berlijn. Hij besluit om de DDR met een zweefvliegtuig te ontvluchten. Hij heeft moeite om een route uit te stippelen, gezien West-Berlijn op de Oost-Duitse landkaarten als een blanco gebied wordt weergeven. Hij herinnert zich vliegveld Gatow nog uit de Hitler-tijdperk.
Om ongemerkt over de grensposten en over de Muur te komen, moet hij minimaal 1.ooo meter hoog kunnen vliegen, terwijl een zweefvliegtuig maar maximaal 400 meter hoog kan. Dit kan alleen via warme luchtstromen.
Op zondag 24 juni 1979 besluit hij de overgang te maken. De weersomstandigheden zijn precies goed om via de luchtstromen (thermiek) de gewenste hoogte van 1.000 meter te kunnen bereiken. Hij vliegt zonder moeite over de grens tussen Oost- en West-Berlijn. Hij ziet in de lucht een landingsbaan, die niet in gebruik is. Als hij uiteindelijk geland is, vragen de omstanders hem of hij motorische problemen heeft. Waarop hij antwoordt: "Ik denk het niet. Ik denk, dat mijn problemen juist voorbij zijn." Hij onderhandelt 3 jaar samen met de West-Duitse autoriteiten om zijn vrouw en kind naar West-Berlijn te krijgen. Uiteindelijk mogen zijn vrouw en kind naar het vrije "Westen".
De DDR laat dit niet over zich heen gaan en verbiedt alle burgervluchten boven de grensgebieden vanaf dat moment.
|
|
De gebroeders Bethke
10 jaar na de vlucht van Wolfgang Seiler doen de gebroeders Bethke (Ingo, Holger en Egbert) een aantal vluchtpogingen over de Berlijnse Muur. Ingo (de oudste v/d drie) werd opgeroepen voor militaire dienstplicht om de grens te bewaken. Dit kwam hem goed uit, omdat hij zo goed kon observeren of er gaten in de beveiliging van de grensbewaking zaten. Hij zorgde ervoor, dat hij precies wist waar alle mijnen en struikeldraden zich bevonden. Op een avond greep hij zijn kans en pendelde hij op een luchtbed de rivier over naar de West-Duitse grens. |
In 1983 besloot ook Holger (de jongste v/d drie) om te vluchten. Hij ging vluchten over een straat, die in het midden werd gespleten door de Berlijnse Muur. Hij schoot vanuit de Oost-Duitse kant een pijl (verbonden aan een stalen kabel) naar de overkant van het gebouw met een pijl en boog. Zijn broer Ingo zat te wachten om de verbinding te verstevigen, zodat Holger via een katrol naar de overkant kon "zeilen". Hij had geluk, want als een grenswacht hem had opgemerkt, was hij vermoedelijk uit de lucht geschoten.
De overgebleven broer Egbert kreeg in 1988 bericht, dat zijn broers een plan hadden gesmeed om hem te helpen ontsnappen. De twee broers hadden in West-Berlijn twee kleine vliegtuigjes gekocht niet groter dan een auto. Waar de 1e vliegtuig zou landen om Egbert op te halen, moest het 2e vliegtuigje de boel in de gaten houden vanuit de lucht. Ze communiceerden via walkie-talkies. Ze verfden grote rode "Sovjet-sterren" op de vliegtuigjes om de grenswachten af te leiden. Geen enkele grenswacht zou gek genoeg zijn om een Sovjet-vliegtuig neer te schieten.
Op 26 mei 1989 stond Egbert voor zonsopgang te wachten op de afgesproken locatie in een park, toen hij geluiden hoorde op zijn walkie-talkie. De broers lieten weten, dat ze in de buurt waren. Zodra Ingo was gelandt, sprong Egbert in het vliegtuigje en vlogen ze weg. Ze vlogen over de Berlijnse Muur en landden uiteindelijk op de Platz der Republik (het grasveld voor de Reichstag).
De overgebleven broer Egbert kreeg in 1988 bericht, dat zijn broers een plan hadden gesmeed om hem te helpen ontsnappen. De twee broers hadden in West-Berlijn twee kleine vliegtuigjes gekocht niet groter dan een auto. Waar de 1e vliegtuig zou landen om Egbert op te halen, moest het 2e vliegtuigje de boel in de gaten houden vanuit de lucht. Ze communiceerden via walkie-talkies. Ze verfden grote rode "Sovjet-sterren" op de vliegtuigjes om de grenswachten af te leiden. Geen enkele grenswacht zou gek genoeg zijn om een Sovjet-vliegtuig neer te schieten.
Op 26 mei 1989 stond Egbert voor zonsopgang te wachten op de afgesproken locatie in een park, toen hij geluiden hoorde op zijn walkie-talkie. De broers lieten weten, dat ze in de buurt waren. Zodra Ingo was gelandt, sprong Egbert in het vliegtuigje en vlogen ze weg. Ze vlogen over de Berlijnse Muur en landden uiteindelijk op de Platz der Republik (het grasveld voor de Reichstag).
De gevallenen
|
Peter Fechter
Ruim een jaar na de bouw van de muur, op 17 augustus 1962, probeerde Peter Fechter (samen met een 18-jarige collega Helmut Kulbeik) naar het westen te vluchten. Kulbeik kwam ongedeerd in West-Berlijn, maar Fechter haalde het niet. Soldaten van de grenstroepen van de DDR vuurden 35 schoten af. Fechter werd getroffen in longen en buik en bleef schreeuwend liggen, waardoor aan beide kanten van de muur een volksoploop ontstond. Politieagenten uit West-Berlijn gooiden nog verband en hulpmiddelen over de muur maar dat was vergeefse hoop. Een Amerikaanse luitenant die bij Checkpoint Charlie gestationeerd was, kwam kijken en gaf als commentaar: "Not our problem." Na een uur was Fechter doodgebloed en werd zijn lijk weggehaald door Oost-Duitse soldaten. |
|
|
Günter Litfin
Op 24 augustus 1961 rond 16.00 uur probeerde Günter Litfin illegaal te ontsnappen door te zwemmen vanuit Humboldthafen (een kleine haven in de rivier de Spree) door een klein kanaal, dat zich vertakt naar West-Berlijn. Bij het oversteken van de spoorwegbrug die de grens vormde, werd Litfin echter ontdekt door officieren van de Oost-Duitse transportpolitie en kreeg het bevel onmiddellijk terug te zwemmen. Litfin hief zijn handen uit het water om de rivier aan de West-Berlijnse kant te verlaten en werd vervolgens neergeschoten en gedood. |
Bron: www.wikipedia.nl
