Kunst in de DDR

Het Socialistische Realisme was een kunst- en literatuurstroming uit de Sovjet-Unie, die grote invloed had in de DDR en de andere staten van het Oostblok. Het bekendste product van het Socialistische Realisme in de voormalige DDR is de Leipziger Schule.

Die Leipziger Schule

De Leipziger Schule is de naamgeving voor een stroming moderne schilderkunst in de voormalige DDR van de jaren 1970 tot de jaren 1980, die werd beïnvloed door de schilders van de Leipziger Kunstakademie (Bernhard Heisig, Wolfgang Mattheuer, Heinz Zander en Werner Tübke).

De oorsprong van de zogenaamde Leipzig School vindt zich in de kunstenaarsmilieu van Leipzig uit de jaren zestig. De aanstichters en docenten zijn Walter Arnold, Harald Hellmich, Gerhard Kurt Muller, Elisabeth Voigt, Ernst Hassebrauk, Max Schwimmer en Klaus Weber. De oprichters zijn Hans Mayer-Foreyt, Bernhard Heisig, Wolfgang Mattheuer en Werner Tübke. Ze studeerden allemaal aan de Kunstacademie van Leipzig, de huidige Hochschule für Grafik und Buchkunst Leipzig (HGB), waar ze later als hoogleraar werkten. De onderscheidende, eigenzinnige beeldspraak maakte Leipzig tot een centrum van schone kunsten in de DDR, dat de basis legde voor de internationale reputatie van de zogenaamde Neue Leipziger Schule sinds 2004.

De schilders van de Neue Leipiger Schule vertegenwoordigen geen duidelijke stroming en hebben geen groepsideaal. Ze bestaat grotendeels uit dertigers (alleen het boegbeeld Neo Rauch is inmiddels 48) die gingen studeren toen de muur net gevallen was. Deze generatie kon zich voor het eerst op het Westen gaan richten, maar bleef tegelijkertijd putten uit de beeldtaal van het sociaal realisme. De naam is inmiddels een containerbegrip geworden voor alle schilders die gevormd zijn aan de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig (HGB). Inmiddels zijn dat drie generaties, waar de 1e & 2e generaties nog in de DDR-tijd werden geschoold in het Socialistische Realisme. Anders dan in het vrije Westen met zijn vrije expressie werd in de DDR in de jaren vijftig en zestig nog traditioneel teken- en schilderonderwijs gegeven. De kunststudenten uit Leipzig hebben het tekenen daarom goed in de vingers zitten. Ook zijn ze sterk beïnvloed, beter gezegd geïndoctrineerd, door de beeldtaal van het Socialistische Realisme.

Bron: Wikipedia en www.dekluizenaar.mimesis.nl

Wolfgang Mattheuer

Wolfgang Mattheuer (Reichenbach/Vogtland, 7 april 1927 - Leipzig, 7 april 2004).

Van 1947-1951 studeert hij aan de Leipziger Hochschule für Grafik und Buchkunst, waar hij van 1965 tot 1974 professor is. Daarna richt hij zich volledig op zijn kunstenaarschap. Landschappen vanuit vogelperspectief vormen vaak het uitgangspunt voor zijn composities. Ze geven een indruk van de omgeving van Leipzig en het Vogtland en vertegenwoordigen met hun weidsheid tegelijkertijd een groter, ‘werelds’ landschap. Daarin schildert hij surreële, soms zwevende figuren.

wikipedia Wolfgang Mattheuer
youtube Wolfgang Mattheuer
publicatie over Wolfgang Mattheuer
werken van Wolfgang Mattheuer

Werner Tübke

Werner Tübke (Schönebeck, 30 juli 1929 – Leipzig, 27 mei 2004)

Werner Tübke was een Duits kunstschilder en graficus. Hij gold als een van de belangrijkste kunstschilders uit de DDR. Hij kreeg vooral bekendheid door een aantal monumentale historische werken welke wel gerekend worden tot de fantastische kunst, ook wel tot het magisch realisme.

wikipedia Werner Tübke
youtube Werner Tübke
publicatie over Werner Tübke
werken van Werner Tübke

Bernhard Heisig

Bernhard Heisig (Breslau, 31-03-1925 - Strodehne, 10-06-2011)

Bernhard Heisig was een Duits schilder en grafisch kunstenaar.

Heisig was één van de belangrijkste schilders van de voormalige DDR, Zijn expressieve en agressieve schilderstijl verraadde de invloed van Lovis Corinth en Oskar Kokoschka, en keerde zich bewust tegen het Socialistisch Realisme. Zijn revolutie- en oorlogsschilderijen staan in expressiviteit en gedurfde kleurgeving dichtbij bijvoorbeeld Kokoschka en wat vlakvulling en beweging betreft bij Beckman. Daarnaast schilderde Heisig landschappen en portretten.

1941/1942

1946/1947

1961

1964

1965/1966

1968 - 1976

1975

1976

1977

1989

Bezoekt de kunstnijverheidsschool te Breslau, maar zijn opleiding wordt door de oorlog onderbroken, omdat hij wordt opgeroepen voor de militaire dienst.

Werkt als grafisch kunstenaar in Breslau.

Hervat zijn bij Wilhelm Rail en Eberhard Holscher begonnen studie aan de School voor Toegepaste Kunsten in Leipzig, gevolgd door een cursus, tot aan 1951, aan de School voor Grafische Kunsten en Boekontwerp.

Directeur van de Kunstschool van Leipzig.

Wordt wegens zijn pleidooien voor de rechten van de kunstenaar en zijn provocerende artikel Kritik an seiner Zeit ontslagen.

Publiceert de lithoseries Der faschistische Alptraum (De fascistische nachtmerrie), waarin hij zich met zijn eigen geschiedenis confronteert.

Werkt als freelance schilder en grafisch kunstenaar.

Voltooit zijn monumentale muurschildering Ikarus voor het Palast der Republik in Oost-Berlijn.

Wordt opnieuw directeur van de Kunstschool in Leipzig, tot aan zijn pensionering in 1987.

Neemt deel aan Documenta 6, Kassel.

Stuurt twee nationale prijzen die hij in 1972 en 1978 ontving, weer terug uit prorest tegen het machtsmisbruik en de corruptie in de DDR.

Leipziger Schule
Samen met o.a. Werner Tübke en Wolfgang Mattheuer is Bernhard Heisig een van de grondleggers van de Leipziger Schule (Leipziger School), die het kunstleven in de DDR vanaf 1970 sterk bepaalden. Leipzig kan bogen op een eeuwenoude traditie in kunst en cultuur. Al in 1764 werd de Academie voor Teken/schilderkunst en Architectuur opgericht. Sindsdien biedt de stad opleidingen en inspiratie aan vele generaties kunstenaars.

In de jaren '60 van de vorige eeuw vormde de Hogeschool voor Grafische- en Boekdrukkunst de bakermat voor de inmiddels wereldberoemde kunststroming 'Leipziger School', waarvan Bernhard Heisig, Wolfgang Mattheuer en Werner Tübke bekende representanten zijn.
Hun traditie wordt momenteel voortgezet in de 'Nieuwe Leipziger School' met kunstenaars als Neo Rauch, David Schnell en Matthias Weischer. Werken uit de (Nieuwe) Leipziger School worden momenteel door veel musea gezocht en op internationale veilingen worden stijgende prijzen betaald.

Bron: www.kunstbus.nl

wikipedia Bernhard Heisig
werken van Bernhard Heisig

Neo Rauch

Neo Rauch (Leipzig , 18 april 1960)

Neo Rauch is een toonaangevend kunstenaar. Hij is van de generatie kunstenaars die is opgegroeid in het arbeidersparadijs van de DDR, maar die jong genoeg is om niet met de onderdrukkende ideologie ervan te worden geassocieerd. Namens Duitsland deed hij in 2001 mee aan de Biënnale van Venetië en in 2004 aan de Biënnale van São Paulo. Van 2005 tot 2009 was hij als hoogleraar schilderkunst verbonden aan de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig. Sinds 2009 bekleedt hij er een eredoctoraat. Als exponent van de zogeheten Neue Leipziger Schule werkt Rauch in een zeer eigen surrealistische stijl, waarin traditie en moderniteit op virtuoze wijze zijn geïntegreerd. Hij spiegelt ons de wereld voor als in een theater, een ‘theatrum mundi’, met zelfverzonnen decors en figuren die een rol spelen in een verhaal dat geschiedenis en actualiteit onlosmakelijk met elkaar verbindt. Met zijn collageachtige composities becommentarieert hij op persoonlijke wijze de complexiteit van het leven in de 20e- en 21e-eeuwse maatschappij.

Bron: Nieuwsbrief museum de Fundatie

wikipedia Neo Rauch
werken van Neo Rauch
youtube Neo Rauch