Able Archer 83

Able Archer 83 was een tien dagen durende militaire oefening die in november 1983 door de NAVO werd uitgevoerd. Hierbij werd een escalatie tussen de NAVO en het Warschaupact gesimuleerd waarbij uiteindelijk een DEFCON 1 situatie zou ontstaan en een nucleaire aanval zou plaatsvinden. De oefening vond plaats in verschillende commandocentra maar met name in het Europese SHAPE in het Belgische Casteau. N.a.v. de simulatie werden Amerikaanse tanks bijgetankt en klaargemaakt voor actie, de regeringsleiders van de NAVO werden naar nucleaire bunkers gebracht en de geheime codes van alle westerse nucleaire raketten werden gewijzigd. Able Archer 83 duurde van 2 november t/m 11 november.

Deze oefening werd vanuit de Sovjet-Unie met veel argwaan bekeken. De KGB in Moskou vatte alle stukjes bewijs (gewijzigde codes, Pershing-II raketten in Duitsland, invasie van Grenada, regeringsleiders van de NAVO in hun bunkers) samen als voorbereidingen op een verrassingsaanval. De Sovjet-Unie reageerde onmiddellijk met haar eigen voorbereidingen. Gevechtspiloten moesten met draaiende motor wachten in atoombommenwerpers op een bevel om te stijgen. Het Rode Leger en de troepen van het Warschaupact stond tijdens Able Archer dan ook in opperste staat van paraatheid.

Om verdere escalatie met de Sovjet-Unie te voorkomen werd het programma in de loop van de dagen aangepast. Zo werd het onderdeel met de evacuatie van de Amerikaanse president naar een geheime locatie afgelast.

Abschnitts bevollmächtigter (ABV)

Een Abschnittsbevollmächtigter (ABV) was in de DDR een politiebeambte van de Volkspolizei, maar dan meer een soort buurt-/wijkagent.

De Abschnittsbevollmächtigter was zowel aanspreekpunt voor de burgers in de wijk als voor de Volkspolizei zelf.

ADMV

De Allgemeiner Deutscher Motorsportverband (ADMV) is een Duitse motorsportbond gevestigd in Berlijn (www.admv.de).

De ADMV werd op 2 juni 1957 opgericht in de DDR en werd de koepelorganisatie voor alle gemotoriseerde sporten, zowel autosport, motorsport als motorbootsport. Alle motorsportclubs van de DDR waren aangesloten bij de ADMV.

Het tijdschrift Illustrierter Motorsport was het bondsorgaan van de ADMV.

De gemotoriseerde sporten werden vooral in het eigen land beoefend, omdat het DDR-regime na de vlucht van Ernst Degner in 1961 niet meer zo vaak geneigd was om sporters de mogelijkheid te geven in het buitenland te rijden of te varen.

Na die Wende werd de ADMV op 22 mei 1990 een vereniging met de status van sportbond. De ADMV is nog steeds vooral actief in de Nieuwe Duitse deelstaten (de voormalige DDR) en heeft ongeveer 7.000 leden.

Gerhard Adolph

Gerhard Adolph, beter bekend als Adi, is een voormalig atleet uit de DDR en Duits acteur en presentator.

"Adi" werd met name bekend door zijn sportprogramma voor kinderen getiteld "Mach mit, mach's nach, mach's besser". Deze werd elke zondag om 10 uur uitgezonden.

Klik hier voor een intro.

Agra

De landbouwtentoonstelling Agra (die om de twee jaar plaatsvindt in de Leipziger Messe (het expositiecentrum van Leipzig)) is de grootste vakbeurs voor landbouw, bosbouw en de voedingsmiddelenindustrie in Midden-Duitsland. De beurs wordt al jaren steeds meer internationaal bezocht. De beurs, die al sinds 1952 wordt gehouden, richt zich voornamelijk op vakbezoekers.

Aktion Flamme

Aktion Flamme was een operatie van de Stasi om te voorkomen, dat o.a. atleten en toeschouwers, die namens de DDR zouden meereizen naar de Olympische Zomerspelen van 1972 in München zouden vluchten naar het "Westen".

Deze operatie omvatte o.a. een onderzoek naar, en de toezicht op, de sporters en de beoogde toeschouwers, die de DDR zouden sturen naar de Spelen.

Het doel was om alleen sporters en toeschouwers te sturen, die van alle mogelijke twijfel verheven waren. Relaties met het Westen, lopende onderzoeken, een 'immorele levensstijl' en politieke onbetrouwbaarheid waren uitsluitingscriteria. Verder mocht de toeristische delegatie zo min mogelijk contact hebben met de lokale bevolking.

Bron: BstU

Aktion Leder

Het voetbalelftal van de Duitse Democratische Republiek plaatst zich voor het WK Voetbal 1974 in West-Duitsland.

Het ministerie van Staatsveiligheid (Stasi) zette een complexe operatie op genaamd Aktion Leder (befehl 11/74) om de toeschouwers, die vanuit de DDR naar de wedstrijden in West-Duitsland gingen zo goed mogelijk in de gaten te houden en te voorkomen dat ze achter zouden blijven en dus vluchten (zie Republikflucht).

Voor elke wedstrijd werd een zogenaamde ‘touristendelegation’ samengesteld. Deze delegatieleden waren afkomstig uit alle districten van de DDR, maar ook uit de partijcentrale, de ministeries en de jeugdbeweging. Oftewel 1500 betrouwbare DDR-burgers. Met als uitgangspunt dat op elke tien ‘toeristen’ er minstens één officiële ‘mitarbeiter’ meeging, een stasi-spion dus. In principe mochten alleen gehuwde supporters mee, maar dan zonder partner. Zo moest de kans op ontvluchting zo klein mogelijk worden gemaakt.

Een link naar een documentaire op Andere Tijden: Sport.

Aktion Licht

Aktion "Licht" is de (geheime) inval van het Ministerium für Staatssicherheit (zgn. Stasi) op 6 januari 1962 in opdracht van de partij- en staatsleiding van de DDR, waarbij de kluizen van bijna alle banken in de DDR (die lange tijd niet waren gezien en/of waarvoor geen eigendomsbewijzen bestonden) werden geopend en leeggehaald zonder in acht name van de individuele eigendomsrechten van de mogelijke eigenaren. Er werd dus geen enkele moeite gedaan om de eigendomsreferenties na te kijken of te onderzoeken (erfrecht). Alle buitgemaakte kostbaarheden werd geoormerkt als "eigendom van de samenleving". Vanuit die hoedanigheid werd getracht om de waarde van de inbeslaggenomen kostbaarheden om te zetten in geld.

De inbeslaggenomen kostbaarheden waren juwelen, zilverwerk, horloges, schilderijen, porselein, postzegelverzamelingen, waardevolle manuscripten (bijv. van Fontane, Hoffmann v. Fallersleben, Gerhard Hauptmann, Goethe, Darwin, Gustav Freytag, enz.), maar ook aandelen, levensverzekeringspolissen en spaarboekjes.

De officiële uitleg was, dat dit de bezittingen betrof van reeds lang overleden personen of personen die als gevolg van de oorlog waren verdwenen, dan wel dat dit de bezittingen betrof van fascisten of kapitalisten.

Bron: BstU

Aktion Reißwolf

Kort na de Val van de Muur werd het Ministerium für Staatssicherheit (zgn. Stasi) opgeheven in 1990. Aktion Reißwolf was een operatie geïnitieerd door Stasi-medewerk(st)ers en hun leidinggevenden om de Stasi-archieven (met allerlei belastende informatie over de Stasi) nog vóór de opheffing te vernietigen. Hierdoor zijn veel Stasi-medewerkers na Die Wende uiteindelijk buiten schot gebleven.

De Stasi had haar burgers namelijk jarenlang (tegen alle (morele) wetten en regels in) bespioneerd, gevangen genomen, gemarteld en gemanipuleerd. Het doel was om ze "in het gareel te houden", te straffen voor hun daden, dan wel om ze aan te sporen om voor de Stasi te spioneren. De Stasi had enorme archieven en kaartenbakken verzameld hieromtrent. Deze archieven bevatten informatie over hun gedrag, eventuele verdachtmakingen en hun zwakke punten aangevuld met codenamen van de spionnen (zgn. IM'ers) die ze in de gaten hielden. Helaas waren dit vaak mensen uit hun directe omgeving zoals buren, vrienden, collega's, maar ook familieleden.

Aktion Rose

Aktion Rose was een gebeurtenis in de DDR waarbij alle hotels, taxibedrijven, vakantiewoningen en dienstverlenende bedrijven in februari 1953 werden genationaliseerd.

Het zwaartepunt van deze handeling lag bij de badplaatsen aan de Oostzeekust en met name op het eiland Rügen. Vanwege vermeende overtreding van de Gesetz zum Schutz des Volkseigentums und anderen gesellschaftlichten Eigentums (wet op de bescherming van het openbare en andere maatschappelijke eigendommen) werden meer dan 400 eigenaren van dergelijke bedrijven onteigend en gevangengezet.

Deze operatie diende als een praktijkstudie/-analyse voor de onteigeningsprojecten van de SED. De rechters van de DDR wilden een voorbeeld stellen richting de eigenaren van middelgrote bedrijven bij de Oostzeekust met snelle strafrechtelijke procedures en gevangenisstraffen.

Een andere (militaire) reden voor de actie was om de noordoostelijke regio's uit te breiden tot een marinehaven om een "kustzone" te vestigen door heel veel soldaten, arbeiders en mensenpolitie onderdak te bieden.

Een laatste reden voor de actie was om vakantieaccommodaties in bezit te krijgen en over te dragen aan de FDGB-feriendienst welk onderdeel was van de FDGB-vakbond welk gespecialiseerd was in het aanbieden van vakantiediensten aan burgers en (voornamelijk) partijbonzen en hoge functionarissen.

Aktion Vulkan

<< nog in bewerking >>

Aktuelle Kamera

Aktuelle Kamera was het vlaggenschip onder de nieuwsuitzendingen van de staatstelevisie in de voormalige DDR. Tevens diende deze als één van de belangrijkste propaganda-instrumenten van de Oost-Duitse regering.

Aktuelle Kamera zond als 1e Duitse tv-zender op 21 december 1952 het dagelijkse nieuwsbericht uit. Met slechts vijf dagen voorsprong op de eerste uitzending van Tagesschau (ARD), was dit het oudste Duitse nieuwsprogramma. Het belang ervan groeide echter alleen met het toenemende gebruik van ontvangers.

Zoals alle media in de Duitse Democratische Republiek (DDR), werd het programma gecontroleerd door de Socialistische Eenheidspartij van Duitsland (SED) en was het een belangrijk propagandamiddel. De inhoud van het programma was meestal een gedetailleerde weergave van de vergaderingen van het Centraal Comité, het SED-partijcongres, staatsbezoeken, prijsuitreikingen, bezoeken aan functionarissen in fabrieken en andere officiële gelegenheden.

Ampelmännchen

Ampelmännchen (vertaald: "verkeerslichtmannetje") is de benaming voor de iconische figuurtjes op de voetgangers verkeerslichten in Berlijn met een (voor ons) vreemde houding. De Ampelmännchen zijn ontworpen door verkeerspsycholoog Karl Peglau om zowel kleine kinderen als senioren aan te spreken.

Omwille van de uniformiteit werd (na de Val van de Muur) besloten om alle verkeerslichten in Oost-Berlijn aan te passen naar westerse standaarden. Een actiegroep (opgericht in 1996) heeft ervoor gezorgd, dat alle aangepaste verkeerslichten weer in ere werden hersteld. De Ampelmännchen waren onderhand zo bekend onder de Berlijnse bevolking, dat het stadsbestuur heeft besloten om ook de verkeerslichten in West-Berlijn te vervangen voor deze (inmiddels) iconische figuurtjes.

Overigens kregen de Ampelmännchen nog een rol in Verkehrskompaß. Dit was een kindertelevisieprogramma bedoeld om kinderen verkeersveiligheidsregels bij te brengen.

Voor een willekeurig aflevering van Verkehrskompaß klik hier.

AS Vorwärts

De Armeesportvereinigung Vorwärts (kortweg ASV Vorwärts) was de sportvereniging van het Nationale Volksleger (NVA) in de DDR of de gekazerneerde volkspolitie (de voorganger van de NVA).

Het bruine ASV trainingspak met gele en rode zijstrepen en het ovale ASV embleem op de borst werd als sportkleding gedragen door alle NVA leden, van soldaten tot generaals. Het werd vaak gebruikt als vrijetijdskleding, vooral door voormalige gewone en beroepsmilitairen, zelfs na hun actieve dienstperiode.

Na het einde van het Volksleger werd de AS Vorwärts ontbonden op 14 december 1990.

AUBI bier

AUBI (afk. voor Autofahrerbier (bier voor automobilisten)) is het enige alcoholvrije bier dat in de DDR werd gebrouwen. AUBI had een alcoholpercentage van minder dan 0,3 volumeprocent.

AUBI werd in 1973 gepatenteerd als een alcoholvrije bierachtige drank. Tot dan toe bestond iets soortgelijks alleen in Zwitserland en later (vanaf 1979) in de BRD.

De DDR hoopte extra buitenlandse valuta te verdienen door export met het automobilistenbier. In feite werd "AUBI" geëxporteerd naar de VS en Groot-Brittannië en daar op de markt gebracht onder de namen "Foxy light" en "Berolina".

Na de hereniging werd de productie in 1990 gestaakt en de brouwerij gesloten.

Sinds 30 augustus 1998 is AUBI een beschermd merk van de particuliere brouwerij Metzler in Dingsleben, Thüringen, waar het wordt gebrouwen als een alcoholarm bier met een alcoholpercentage van minder dan 0,5% per volume en een ander recept.

Autumn forge 83

Autumn Forge 83 was een militaire oefening die onder radiostilte driehonderdzeventig vliegreizen van 19.000 soldaten naar Europa omvatte. Daarnaast werd tijdens de oefening ook 1.500 ton vracht vervoerd.

Autumn Forge 83 bestond uit minstens zes oefeningen, waaronder:

Able Archer 83 (onderdeel van Oefening Able Archer)
Cold Fire 83 (onderdeel van Oefening Cold Fire)
Crested Cap 83 (onderdeel van Oefening Created Cap)
Display Determination 83 (onderdeel van Oefening Determination)
Oksoboel 83 (onderdeel van Oefening Oksoboel)
Exercise Reforger 83 (onderdeel van Oefening Reforger)

Hoewel het niet direct onderdeel was van Autumn Forge deed de 1e Legerkorps Korps van de Koninklijke Landmacht ook mee in deze periode middels een veldtraining bestaande uit 24.000 soldaten, 850 pantservoertuigen en 6.000 andere voertuigen onder de codenaam Atlantic Lion 83. Het Amerikaanse leger droeg 11.000 troepen bij (afkomstig uit het Reforger-contingent), 1.000 gepantserde en 1.100 andere voertuigen. Het Britse leger voegde 600 troepen, 100 gepantserde en 70 andere voertuigen toe. Reforger was de grootste Amerikaanse oefening in Autumn Forge 83, maar de Nederlandse Atlantic Lion was met (naar schatting) 7.000 man groter dan Reforger.

Publicatie over Oefening Reforger '87

Hermann Axen

Hermann Axen was een Oost-Duits politicus.

In 1970 werd hij lid van het politbureau van het Centraal Comité van de SED. Hier was hij verantwoordelijk voor buitenlandse betrekkingen. Hij was in 1975 ook aanwezig bij de ondertekening van de Helsinki-akkoorden. Axen onderhield ook contacten met Joop Wolff van de CPN toen de actiegroep Stop de Neutronenbom werd opgericht.

Op 8 november 1989 stapte Axen op uit het politbureau en vloog naar Moskou om een oogoperatie te ondergaan. Na zijn terugkeer werd hij in januari 1990 aangehouden. Het arrestatiebevel werd vanwege Axen's gezondheid opgeheven. Op 15 februari 1992 overleed hij in Berlijn.

Friedrich Bauer

Friedrich Bauer is een voormalige Oostenrijkse diplomaat, die een rol speelde in de Oostenrijkse betrekkingen met de DDR tijdens de Koude Oorlog. Oostenrijk probeerde namelijk in het kader van het Staatsverdrag van mei 1955 hun politieke neutraliteit te consolideren door "gaatjes te boren" in het IJzeren Gordijn middels hun culturele contacten. Dit stond los van de West-Duitse "Ostpolitik".

Hij werd de eerste Oostenrijkse ambassadeur in Oost-Berlijn (tussen 1973 en 1977) na de erkenning van de DDR. Hij is tevens de auteur van het boek "Botschafter in zwei deutschen Staaten".

Bron: www.sehepunkte.de (nagenoeg letterlijk geciteerd!!!)

Link naar bestand: Friedrich Bauer Oostenrijkse ambassadeur.pdf

Barkas

Fabrikant van die typische bestelbussen uit de DDR.

De naam komt van Hamilcar Barkas, een veldheer uit Carthago. Letterlijk vertaald betekent Barkas "de bliksem". Het bekendste model was de Barkas B-1000.

Begrüßungsgeld

Begrüßungsgeld (welkomstgeld) was een éénmalige subsidie die in de Bondsrepubliek Duitsland werd toegekend aan elke burger van de Duitse Democratische Republiek of de toenmalige Volksrepubliek Polen die het land binnenkwam, op voorwaarde dat Duitse afkomst kon worden aangetoond.

De toelage werd in 1970 ingevoerd voor een bedrag van 30 Duitse mark en kon twee keer per jaar worden aangevraagd. In 1988 werd het verhoogd tot 100 DM, maar het kon maar één keer per jaar worden aangevraagd. Het welkomstgeld kreeg een bijzondere politieke en economische betekenis na de opening van de Duitse binnengrens op 9 november 1989.

Sibylle Bergemann

Sibylle Bergemann was een Oost-Duitse fotografe met internationale bekendheid. In 1990 was ze samen met Ute Mahler en Harald Hauswald medeoprichter van het fotografenbureau Ostkreuz.

Sibylle Bergemann stierf in 2010 na een lang ziekbed aan kanker. Ze werd begraven op de begraafplaats van de Dorotheenstädtische und Friedrichswerdersche Gemeinden in Berlin-Mitte. Echtgenoot Arno Fischer overleed in september 2011 en werd bij haar begraven.

Betriebsgewerkschaftsleitung (BGL)

De Betriebsgewerkschaftsleitung (BGL) (=bedrijfsvakbondsleider) vormde samen met de fabrieksdirecteur (Werk- of Betriebsdirektor) en secretaris van de SED-partijorganisatie (SED-Betriebsparteiorganisation (BPO) het 3-koppig hoofd van een VEB in de DDR-tijd.

De bedrijfsvakbondsleider was het aanspreekpunt van de werknemers voor vakbondskwesties. Zijn/haar voornaamste taken waren de verdeling van de schaarse vakantieplaatsen, de opvang van gepensioneerde oud-werknemers, de ondersteuning bij het vinden van opvangplaatsen voor kleine kinderen en de organisatie van bedrijfsfeesten bij diverse gelegenheden.

Bitterfelder Weg

Bitterfelder Weg was het plan van het DDR-regime om een nieuwe ontwikkeling van het socialistische cultuurbeleid in de Duitse Democratische Republiek in te luiden en een start te maken met een onafhankelijke "socialistische nationale cultuur". Aanleiding was een groeiende behoefte van het werkende volk in artistieke en esthetische kunsten/culturen.

Het doel was om duidelijk te maken hoe werkende mensen actief toegang konden krijgen tot kunst en cultuur. De bestaande scheiding tussen kunst en leven enerzijds en de vervreemding tussen kunstenaars en het volk anderzijds moesten worden opgeheven door de arbeidersklasse meer te betrekken bij de opbouw van het socialisme.

Bitterfelder Weg dankt zijn naam aan de locatie van de auteursconferentie, die door het Mitteldeutscher Verlag werd gehouden op 24 april 1959 in het Elektrochemisches Kombinat Bitterfeld, het latere VEB Chemiekombinat Bitterfeld.

Tekst

Kop

Tekst

Kop

Tekst

Kop

Tekst

Kop

Tekst

Kop

Tekst

Kop

Tekst

Kop

Tekst

ABC-Zeitung

De ABC-Zeitung was een maandelijks kindertijdschrift in de DDR, die na het einde van de oorlog werden gelanceerd op 1 juli 1946 en het oudste kindertijdschrift in de DDR was.

Sinds de jaren 1960 zijn de symbolische figuren twee bolvormige figuren genaamd Rolli en Flitzi, die later werden vergezeld door een peuter genaamd Schnapp. Het werd uitgegeven met een oplage van 885.000 exemplaren door de uitgeverij Junge Welt. Het was het orgaan van de Centrale Raad van de FDJ en bedoeld als propagandamiddel voor jonge pioniers en leerlingen van klas 1 tot 3. Het werd rechtstreeks via scholen verspreid voor een prijs van 30 DDR-pfennig, maar was ook verkrijgbaar bij krantenwinkels.

Het fungeerde als tegenhanger van de Schulpost en later van Trommel voor kinderen in de eerste drie schooljaren en dat zo zou blijven gedurende de hele DDR-periode. Er waren verschillende formaatwijzigingen tijdens deze periode. Het werd aanvankelijk uitgegeven door Volk und Wissen GmbH onder redactie van Kurt Egbert Ebert en Malla Naas. Na de overname door de FDJ werd de schrijver Gerhard Holtz-Baumert benoemd tot hoofdredacteur.

Na de hereniging werd het tijdschrift nog tot nummer 2/1996 uitgegeven door Verlags-Union Pabel-Moewig uit Rastatt tot 1996. Daarna werd het opgeheven.

Klik hier voor een link naar een Duitse website, die meer vertelt over kindertijdschriften in de DDR.

Rudolf Abel

Rudolf Ivanovitsj Abel, alias voor Viljam (William) Genrichovitsj Fisher, was een Russisch spion.

Hij vestigde zich in 1948 in de Verenigde Staten als kunstschilder en kunstfotograaf onder de naam Goldfuss en later Collins. Eigenlijk was hij kolonel van de KGB en hoofd van een spionagenet.

Abel werd op 21 juni 1957 aangehouden door de FBI nadat zijn assistent (de spion Reino Häyhänen) zijn geheimhouding verbroken had. In de herfst van datzelfde jaar werd hij veroordeeld tot 30 jaar gevangenisstraf. Op 10 februari 1962 werd hij op de Glienicker Brücke tussen Berlijn en Potsdam uitgewisseld voor de Amerikaanse piloot Gary Powers, die met zijn U2-toestel boven de Sovjet-Unie was neergeschoten.

De film Bridge of Spies van regisseur Steven Spielberg is gebaseerd op deze uitwisseling.

Aber Vati!

Kop

Tekst

Kop

Tekst

Kop

Tekst

Lexicon

DDR-Lexicon (A t/m G)

​Able Archer 83

Aktion Leder

Aktion Licht

Aktion Reißwolf

Aktion Vulkan

Friedrich Bauer

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Kop

Able Archer 83