Informatie over de DDR
Voor de nieuwsgierigen
Hoe zat dat nou met de DDR…?
We beginnen dit hoofdstuk in een Europa, die eind '43 nog (voor een aanzienlijk deel) in handen was van Nazi-Duitsland.
Er was echter een ommekeer gaande. Hoogmoed had Adolf Hitler namelijk bewogen zijn generaals ter zijde te schuiven en zelf de leiding te nemen over het Duitse leger, hoewel hij eigenlijk helemaal niet was opgeleid hiervoor. Dit resulteerde in een reeks foutieve beslissingen. Hij werd niet gecorrigeerd door zijn legerstaf, omdat ze hem niet durfden tegen te spreken.
Één van die foutieve beslissingen was om een oorlog te starten op twee fronten tegelijkertijd tegen beter weten in. Dit leidde er uiteindelijk toe, dat zijn Wehrmacht werd aangevallen door de Geallieerden vanuit het Westen én tegelijkertijd door het Rode Leger vanuit het Oosten.
Het einde van de 2e wereldoorlog kwam hierdoor steeds meer in zicht en was het inmiddels een kwestie van tijd geworden, voordat Nazi-Duitsland zou gaan capituleren.
Churchill, Roosevelt en Stalin tijdens de conferentie van Jalta van 4 t/m 11 feb 1945
Conferentie van Jalta
Vooruitlopend op het aanstaande verlies van nazi-Duitsland organiseerden de westerse geallieerden en de Sovjet-Unie op 4 februari 1945 de Conferentie van Jalta. Deelnemers waren de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de Sovjet-Unie.
Het doel was om te bespreken wat er moest gebeuren met het naziregime zodra de oorlog voorbij was.
Opmerkelijk was het besluit om alle veroverde gebieden na de oorlog op te delen in vier zogenaamde bezettingszones: een Engelse, Amerikaanse, Franse en Sovjet bezettingszone.
Alle vier de bezetters zouden een evenredig deel krijgen van de bezette gebieden met de opdracht om per bezettingszone a) alle schuldige nazi's op te pakken, b) herstelbetalingen te innen en c) de rust en orde te herstellen. De bezettingszones zouden na verloop van tijd weer aan het Duitse volk worden overgedragen.
Althans...dat was de bedoeling.
De westerse geallieerden eisten ook, dat de hoofdstad Berlijn werd opgedeeld in vier bezettingssectoren, omdat Berlijn na de opdeling in de Sovjet bezettingszone (SBZ) zou vallen. Ze wilden namelijk niet dat de hoofdstad en daarmee de machtszetel in handen van de Sovjets zou vallen.
... en nu weer terug naar de oorlog.
Toen (nagenoeg) alle kansen van nazi-Duitsland verkeken waren en een verlies aanstaande was, pleegde Adolf Hitler abrupt zelfmoord in zijn bunker. De overgave van de Duitse strijdkrachten aan de geallieerden werd uiteindelijk niet door Hitler zelf, maar door generaal Alfred Jodl getekend op 7 mei 1945 om 02:41 uur in de ochtend in Reims (Frankrijk).
Oprichting van de BRD en DDR
Met de 2e wereldoorlog voorbij (de nazi's waren verslagen en Hitler had zelfmoord gepleegd) maakten de geallieerde bezetters zich op voor de wederopbouw van Duitsland.
Echter begon de samenwerking tussen de westerse geallieerden en de Sovjet-Unie 'scheuren' te vertonen. Dit kwam doordat de belangen van de bezetters niet langer overeenkwamen. Hierdoor gingen de landen zich steeds achterdochtiger gedragen richting elkaar.
Er was van begin af aan al een wederzijds wantrouwen tussen de westerse mogendheden en de Sovjet-Unie, ondanks de vriendelijkheden tijdens de conferentie van Jalta.
Terwijl de westerse mogendheden de ingestorte economie in het naoorlogse Duitsland op gang probeerden te krijgen, deden de Sovjets juist hun best om elke vorm van vooruitgang tegen te houden.
Toen er opnieuw onenigheid ontstond (dit keer over de invoering van de nieuwe Duitse munteenheid) was de maat vol voor de westerse mogendheden. Op 23 mei 1949 richtten zij de Bondsrepubliek Duitsland (BRD) op, met een democratie naar westerse maatstaven.
Als tegenreactie richtte de Sovjet-Unie op 7 oktober 1949 de Duitse Democratische Republiek (DDR) op, een communistische dictatuur.
Prikkeldraad in Tsjechië (zgn. IJzeren Gordijn)
Na de oprichting van de DDR
Na de oprichting begon de DDR zich al vrij snel te ontplooien tot één van de strengste dictaturen van Oost-Europa. Toen ontevreden burgers, waaronder hoogopgeleiden zoals ingenieurs en artsen, de DDR begonnen te ontvluchten via West-Duitsland, werden vanaf 1952 barrières opgeworpen door het DDR-regime om de massale uitstroom van Oost-Duitsers naar het Westen (het zogenaamde Republikflucht) in te perken.
Toen bijna 2,6 miljoen burgers de DDR waren ontvlucht, ondanks alle maatregelen, werden drastische(re) maatregelen genomen door het DDR-regime. In 1961 werd prikkeldraad geplaatst tussen de West- en Oost-Duitse grens. Hiermee werd de Duits-Duitse grens hermetisch afgesloten.
De laatst overgebleven mogelijkheid voor DDR-burgers om te vluchten, was de ontsnappingsroute naar het westelijke deel van Berlijn. West-Berlijn was namelijk formeel ook West-Duits grondgebied. Als je hier kon komen, was je veilig.
Om ook hiervoor een stokje te steken, werd in de nacht van 12 op 13 augustus 1961 een muur gebouwd rondom West-Berlijn door het DDR-bestuur om alle vluchters tegen te houden.
Val van de Muur, Berlijn
Die Wende
Het (door de Sovjet-Unie opgelegde) communistisch beleid was al gestaag aan het afbrokkelen, maar naderde zijn eind, toen Oost-Duitsers massaal in opstand kwamen in het najaar van 1989. Dit gebeurde rond het 40-jarig jubileum van de DDR.
De Berlijnse Muur viel uiteindelijk op 9 november 1989 en kwam er een eind aan de heerschappij van de Duitse Democratische Republiek.
Na de hereniging van West- en Oost-Duitsland op 3 oktober 1990 (ongeveer een jaar later) hield de DDR ook in formele zin op met bestaan.
Dag van de Duitse Eenheid
De hereniging van beide Duitslanden op 3 oktober is inmiddels een nationale feestdag. De Dag van de Duitse eenheid wordt elk jaar gevierd.
Op deze dag vinden allerlei braderieën, straatfeesten, concerten en vlooienmarkten plaats in Berlijn en andere Duitse steden.
Helsinki-akkoorden, Helsinki (1975)
Welk onderwerp spreekt je aan?
Robotron K-8915
Praktica MTL3
"De muur zal blijven bestaan na 50 jaar (en zelfs na 100 jaar) als de redenen daarvoor niet zijn weggenomen."
Secretaris-generaal van de SED, Erich Honecker
(19 januari 1989, conferentie in Berlijn ter gelegenheid van de 500'ste verjaardag van Thomas Müntzer)